Три години со ChatGPT: На 30 ноември, 2022 година, OpenAI го лансираше ChatGPT, проект кој веднаш по успехот на генераторот на слики DALL-E, брзо стана глобален феномен. Сега, по три години, виртуелниот асистент го користат над 800 милиони корисници неделно и поддржува повеќе од 20 јазици, што го прави една од најзначајните алатки на нашето време.

Работа: Со појавата на ChatGPT, многу експерти предвидеа дека вештачката интелигенција ќе влијае на загуба на работни места. Денес, веб-развивачите, преведувачите и фриленсерите се први жртви. Но, ChatGPT исто така нуди нови можности – работници во филмската индустрија го користат за пишување сценарија, а во Африка, ChatGPT им помага на земјоделците со инстант совети.

Образование: Од училници во Индија до онлајн курсеви во Африка, ChatGPT најде примена во образованиот процес. Во многу земји младите научници делат свои искуства базирани на истражувања кои ги прават со помош на AI. Сепак, не секаде интеграцијата е лесна – во Јужна Кореја, AI-проект беше вратен поради проблеми со точноста и приватноста.

Здравство: Виралниот асистент е нашироко користен за здравствени консултации, а во Јужна Кореја и како помошник за стари лица преку робот-кукли кои ги потсетуваат да земат лекови и ги алармираат во итни случаи.

Јазик и ги иднина: Иако ChatGPT е способен за повеќе јазици, има потешкотии со некои јазици како што се бенгалскиот и свахили. За да се реши овој пропуст, повеќе земји започнаа со развој на свои LLM (големи јазични модели), како што е случајот во Индонезија и Нигерија.

Тагови: ChatGPT OpenAI вештачка интелигенција

Според извештајот на Европската банка за обнова и развој (ЕБОР) од 1990 година, Албанија и Косово се двете земји кои имаат најголема емиграција на населението од посткомунистичките земји.

Во извештајот се наведува дека Албанија изгубила околу 40 отсто од своето население во периодот 1990-2023 година, само преку нето емиграција, второ највисоко ниво во Европа и во целата група економии на ЕБОР.

Од друга страна, природниот прираст бил позитивен во поголемиот дел од периодот и компензирал за околу 27 проценти од населението во 1990 година, што делумно го ублажува ударот, но недоволно за да ги неутрализира одливите. Косово, исто така, изгубило 50 отсто од населението во истиот период, што е највисоко ниво во Европа, иако имало помал природен прираст од Албанија со речиси 40 отсто, наведува албанскиот весник „Монитор“ во својата анализа.

Во извештајот се вели дека овој голем демографски јаз се претвора во значително економско оптоварување на Албанија. ЕБОР првпат го мери годишното влијание на демографијата врз растот на БДП по глава на жител. За Албанија, придонесот на населението бил негативен во периодот 2000-2023 година, со околу минус 0,2 отсто загуба на раст секоја година.

За периодот 2024 – 2050 година, се очекува влијанието да се продлабочи од минус 0,3 до минус 0,4 отсто годишно, што ја прави Албанија една од најизложените економии во целиот регион на ЕБОР. Недостатокот на работна сила, зголемувањето на бројот на стари лица и слабеењето на основата на придонеси во социјалните шеми ја ставаат економијата под постојан притисок, се наведува во анализата.

ЕБОР предупредува дека без зголемување на продуктивноста, технолошки инвестиции и политики што го спречуваат губењето на човечкиот капитал, земјите што доживуваат масовна емиграција ќе доживеат пад на нивниот долгорочен потенцијал за раст. Во извештајот се додава дека овој модел веќе има видливи последици врз пазарот на трудот, инвестициите, продуктивноста и фискалната стабилност.

Според ЕБОР, Албанија и Косово се меѓу најизложените економии во целиот регион. Дури и ако економскиот раст остане позитивен, неговото потенцијално темпо ќе биде значително пониско отколку во земјите со растечко население, како што се Турција, Египет или земјите од Централна Азија. Извештајот сугерира дека во отсуство на зголемување на продуктивноста, технолошки инвестиции, раст на човечкиот капитал и подобрување на деловната клима, масовната емиграција ќе продолжи да го попречува економскиот раст најмалку уште три децении, заклучува „Монитор“.

Тагови: Албанија Косово ЕБОР

Велес денеска ја предводи листата со највисоко ниво на ПМ10 честички, со измерени 140 единици, а веднаш по него се Гевгелија со 85 и Гостивар со 83. Овие вредности покажуваат дека квалитетот на воздухот во овие градови е значително полош во попладневните часови според последните мерења.

Другите градови како Кавадарци (76), Тетово (68) и Куманово (61) исто така бележат повисоки нивоа на ПМ10 честички, додека Скопје (27) и Битола (12) остануваат со значително пониски вредности. Граѓаните се советуваат да го следат квалитетот на воздухот и да преземат соодветни мерки за заштита, особено во областите каде загадувањето е најизразено.

Концентрација на ПМ10 честички во воздухот измерена во 06ч. Дозволена количина 50 µg/m³.

Скопје

Македонија

Ќе има ли поскапување на струјата за домаќинствата по Нoва година? Прашање на кое засега нема одговор, а ги мачи граѓаните. 

Се додека не се заврши тендерот на ЕСМ за снабдување со електрична енергија за една година, цената која е дадена од страна на компанијата и Владата јавно нема да се објави, бидејќи одлуката е донесена на затворена седница на Владата и е класифициран податот.

Претседателот на Владата, Христијан Мицкоски потенцираше дека како Влада водат грижа за стандардот на граѓаните и ќе продолжат со субвенционирањето на струјата за домаќинствата.

Ние се водиме да нема големи пореметувања на стандардот на граѓаните, импликација, од друга страна да продолжиме со субвенционирањето, бидејќи пазарната цена на електричната енергија е околу стотина евра во моментов, а за првпат се спроведува јавна набавка за цела година, не само за половина година. Така што во овој момент не можам да ја кажам цената. Но бидете сигурни дека водиме грижа за стандардот на граѓаните и продолжуваме и понатаму да ја субвенционираме електричната енергија за сите оние, коишто ја добиваат на регулираниот пазар, а тоа се домаќинствата, изјави Мицкоски.

ЕСМ ја достави новата цена на струјата до Владата, која вчера на затворена седница одлучуваше дали предлогот на електрани е прифатлив или пак не е прифатлив. ЕСМ електричната енергија за домаќинствата во моментов ја продава по 62 евра за мегават час. 

Тагови: ЕСМ сметки за струја